Brief, d.d. 25 mei 2023, en aansluitend FactFindingrapport, door Sam Pormes, voorzitter Titane

Beste Joop,

Hierbij doen we je toekomen, het factfinding rapport naar aanleiding van je opmerkingen en reacties naar het bestuur.

Het onderzoekrapport gaat ook over al deze kwesties.

Het bestuur meent dit te moeten doen omdat je enige tijd geleden door Frans gevraagd bent om een bestuursfunctie te vervullen.

Het bestuur heeft dit besproken en het advies van Frans niet overgenomen.

Daarbij heeft de manier waarop je communiceert en dan met name de toonzetting niet past binnen de organisatiecultuur van TitanE.

Ook de wijze waarop je meent zaken aan de orde te moeten stellen heeft ons bevreemd en niet als passend ervaren.

Je kritiek op de penningmeester kreeg een heel persoonlijk ingezet en voorzien van de nodige insinuaties.

Gebruik maken van e-mail is niet de meest wenselijke manier om het financieel management van het bestuur aan de orde te stellen.

Zeker niet als de penningmeester nog verblijvend op Ambon en zich niet op adequate wijze kan verweren.

Bovendien gaat het om bestuurlijke aangelegenheden, waar het gehele bestuur verantwoordelijk voor is.

Je hebt niet gewacht tot de penningmeester was teruggekeerd. Je bleef maar doorgaan.

De Molukse cultuur kent vormen van communicatie die gebaseerd zijn op wederzijds respect. Wij hebben dan ook niet gemeend om niet op dezelfde wijze te communiceren.

Dit strookt niet met onze culturele waarden, waar wij bijzonder aan gehecht zijn. Natuurlijk heeft iedereen het recht zijn of haar eigen woorden te kiezen.

Kritiek is altijd bespreekbaar, maar wel in bestuursoverleg op basis van hoor en wederhoor en voorzien van onderbouwing.

Wij hebben onderzoek gedaan. Alle financiële stukken bij betrokken. De jaarrekeningen, accountverslagen.

Het bestuur is dan ook van oordeel dat wij geen reden zien om nog langer van je diensten gebruik te maken.

Wij wensen je veel succes.

Met vriendelijke groet Bestuur

TitanE

Fact finding notitie naar aanleiding van enige beschuldigingen rond gedane leningen en giften van en aan de Stichting TitanE

Verantwoording

In de afgelopen maanden is TitanE bestookt met een litanie van e-mails, van aantijgingen, beschuldigingen, hele en halve waarheden. De toonzetting is emotioneel en soms van persoonlijke aard.

Bestuur heeft besloten dit buiten beschouwing te laten, omdat zij niet mee wilt gaan in deze vorm van communicatie.

Reden om alle kwesties op zijn zakelijke merites te beoordelen.

Alle jaarrekeningen, bestuursbesluiten en e-mail verkeer maken onderdeel uit van dit onderzoek.

Op 15 april heeft het bestuur een digitale bestuursvergadering belegd en daarbij is Sam Pormes gevraagd om een onderzoek te doen naar de beschuldigingen.

Op 1 mei heeft hij zijn eerste proeve voorgelegd.

Dit is na thuiskomst van de penningmeester besproken. Wederom aangepast aan de hand van aangeleverde stukken.

Deze zijn wederom gecheckt en op 15 mei verwerkt. Op 18 mei aangeboden aan het bestuur.

Op 25 mei is dit rapport besproken en vastgesteld.

 

Vooraf

Het bestuur van TitanE heeft mij gevraagd toe te treden tot het bestuur. De laatste jaren ben ik zijdelings betrokken bij TitanE als vrijwilliger. Zo heb ik de coördinatie op mij genomen bij de noodhulp. In totaal werd ruim 100.000 euro ingezameld om de nood te lenigen.

Grote sponsoren waren de gemeenten.

Hierover is uitgebreid gerapporteerd, via social media (aparte facebook account) en separate verantwoordingen aan gemeenten.

Onlangs heb ik voor TitanE de armoedenotitie geschreven, vanwege de noodzaak om inzicht te geven wat de belangrijkste oorzaken zijn van armoede op de Molukken. En aan welke knoppen gedraaid moeten worden om uit de armoedefuik te ontsnappen.

Hier is uitgebreid in een conferentie over gesproken.

Een andere overweging is dat ik samen met Frans Palyama de stichting TitanE heb opgericht. Meer dan 100 kleinschalige projecten uitgevoerd. Deels als tussenschakel en intermediair tussen aanvrager op de Molukken en subsidiegever. In totaal gaat het om een omzet van ruim 4 miljoen euro.

Bij mijn afweging om er in te stappen is niet alleen emotioneel, maar ook historisch en inhoudelijke betrokkenheid en vanuit mijn expertise.

Houdt mij al 30 jaar bezig met internationale samenwerking en in het bijzonder als het gaat om structurele armoede bestrijding. Als Kamerlid heb ik mij o.a. bezig gehouden met buitenland, ontwikkelingssamenwerking en defensie. Maar ook professioneel, als directeur van het centrum voor Internationale samenwerking, bureau hoofd van de stichting Dutch Consortium Migrant Organizations (migratie en ontwikkelingssamenwerking). En als senior capacity building voor NGO’s in Indonesië (uitgezonden voor ruim 1,5 jaar door Cordaid). Tenslotte heb ik het verzoek breed getoetst aan de gedrag- en integriteitcode van politieke ambtsdragers.

Wij staan als politici voortdurend onder een vergrootglas, zeker gezien mijn functie als fractievoorzitter en kandidaat gedeputeerde.

Mijn eerste opdracht als bestuurder is om op basis van de vele briefwisselingen, apps en andere communicatiekanalen een factfinding rapport op te stellen naar beschuldigingen en aantijgingen over vermeende leningen die TitanE zijn aangegaan. Het zou gaan om en nabij € 300.000. (driehonderdduizend euro).

Uitgangspunt is dat leningen die zijn aangegaan, goedkeuring hebben gekregen van het bestuur en voorzien van een overeenkomst. Van belang is eveneens dat leningen en of andere giften dan schenkingen aan de Stichting TitanE op rekening van zijn gestort en daarmee vermeld staan in de accountrapporten, die jaarlijks zijn opgesteld.

Beschuldigingen en aantijgingen

TitanE is de oudste Molukse ontwikkelingsorganisatie in Nederland. Haar voorloper, Rela’69 werd in 1969 opgericht. En in 1996 opgegaan in de Stichting TitanE.

TitanE is ook de enige Molukse organisatie die zich heeft geprofileerd op diverse terreinen:

    Duurzame Ontwikkeling, Lokale Agenda 21, Millenniumgoals en Sustainable Development Goals.

    Mensenrechten daarbij in het bijzonder de Inheemse rechten van diverse Molukse Masyarakat Adat gemeenschappen.

    Structurele armoedebestrijding in de vorm van meer dan 100 kleinschalige projecten.

    Noodhulp. Na de Kerusuhan (1999-2003), waar TitanE samen met de partners een niet onbelangrijke rol heeft gespeeld zowel bij de noodhulp, mensenrechten als vredes initiatieven.

    Begin van deze eeuw is er behoefte aan een nieuw, debat over armoede en sociale ontwikkeling. Over economische groei die wel banen oplevert, in plaats van het fenomeen jobless growth. TitanE lanceerde een nieuwe strategie: het ‘zelf doen’ waarbij partners op de Molukken, boeren ondersteunen waarmee ze zelf hun situatie duurzaam kunnen verbeteren.

TitanE heeft een visie. Geen politieke maar wel emancipatorisch. Wij in Nederland gaan niet bepalen hoe de mensen op de Molukken moeten werken. Niet onze normen en waarden staan centraal maar die van hun. Zet je Nederlands gesocialiseerde bril af en kijk dan naar de ontwikkelingen op de Molukken.

Kost tijd en geduld, maar op langer termijn gaat dit leiden tot structurele oplossingen. Dan maar een paar keer op je bek gaan, zei de voorzitter van TitanE op een bijeenkomst.

Wat hij duidelijk heeft willen maken is dat structurele armoedebestrijding met vallen en op staan betekent. Maar zo memoreerde hij ons beleid heeft meer succes dan 50 jaar ontwikkelingssamenwerking. Van alle projecten is nog geen 10% mislukt. Dat kan niemand ons nadoen.

Ook memoreerde hij vijf jaar geleden dat in de afgelopen 20 jaar, meer dan 25 Molukse organisaties aktief zijn geweest op onze terreinen. Slechts een enkeling is over gebleven. Een ander succesvolle stichting is die van Ambon-Vlissingen (stedenband).

De belangrijkste grondbeginselen van TitanE zijn:

    Steun op basis van Demand Driven.

    Niet TitanE is de actor maar haar partners

    Inbedding in de Molukse cultuur en adat beginselen

Met regelmaat wordt TitanE geconfronteerd van aantijgingen en beschuldigingen.

    TitanE zou 4 miljoen uit giro 555 hebben gebruikt. Feit is dat wij 0,0 hebben ontvangen uit giro 555.

    TitanE zou hulp van medefinancieringsorganisaties hebben gemonopoliseerd. Feit is dat TitanE in de afgelopen 25 jaar een betrouwbare partner is geweest van Oxfam Novib en Cordaid. Om als partner te worden beschouwd word je als organisatie doorgelicht. Zowel organisatorisch als financieel. Niet alleen deze structurele samenwerking maar ook programmatische samenwerking met Kerk in Aktie, Subsidiefonds Project Activiteiten en NCDO (Nationale commissie Duurzame Ontwikkeling) hebben bijgedragen aan het succes van TitanE.

    TitanE geeft geen verantwoording over haar projectsteun. Feit is dat TitanE in samenwerking met Oxfam Novib en Cordaid, met grote regelmaat partners uitnodigen voor voorlichting en bewustwording over haar programma. In totaal heeft TitanE meer dan 23 lokale Molukse gemeenschappen bezocht.

    Ook wordt TitanE verweten weinig te doen aan mensenrechten op Maluku. Feit is dat TitanE betrokken is en medeoprichter van de grootste NGO op de Molukken (Novib Partner) Network Baileo Maluku. Deze organisatie heeft aan de wieg gestaan van netwerken op het terrein van inheemse rechten. Samen met de activist Munir is TAPAK Ambon opgericht om schendingen van mensenrechten tijdens de Kerusuhan aan de kaak te stellen. De keuze van TitanE om het niet aan de grote klok te hangen is het armoede beleid. Als organisaties is samenwerking met overheden in Indonesië een noodzakelijke voorwaarde, om op de Molukken te werken. Dus een tweesporen beleid die niet altijd begrepen wordt. En ook geen belang hebben om ons te profileren.

Lesson to learn

Internationale samenwerking met Indonesië is niet voor iedereen weggelegd. Al helemaal niet met de Molukken.

TitanE adviseert aan iedereen die wat wil ondernemen dit niet te doen. Charity is geen basis voor structurele bestrijding van armoede. Maar als je eigenwijs bent om het wel te doen, zorg dat voor expertise, weet waar je aan begint, schakel geen familie in, en zonder betrouwbare partner is het dweilen met de kraan open.

Betrokkenheid met de Molukken is geen garantie tot succes.

Zelfs grote Nederlandse bedrijven met lokale vestigingen creëren hebben het moeilijk. Ze doen aan kennisoverdracht en veel werkgelegenheid. Maar slagen er niet altijd in om eerlijk te concurreren met Indonesische spelers. De nieuwe wetgeving schept een lastig klimaat voor buitenlandse ondernemingen.

Dat is ook een van de redenen dat TitanE zich niet presenteert als onderneming. En daardoor in staat is optimaal gebruik te maken van de faciliteiten van de overheid. Maar ook kansen hebben benut om samen met het maatschappelijk middenveld en regionale bestuurders druk uit te oefenen op de centrale overheid. Met als resultaat dat de havenfaciliteiten van Ambon aangepast gaat worden.

TitanE geeft steun aan haar partners. Ook dat is het geheim van succes.

Gesprekken met buitenlandse zaken (Nederland) die in het verleden gevoerd zijn blijkt het volgende:

    Nederlandse ondernemers moet vooral geduldig zijn. De snelheid zoals gewend zijn is geen goede raadgever.

    Je moet voldoende financiële reserves hebben.

    Kleine ondernemers kunnen hier niet aan voldoen.

    Het beste is te werken aan matchmaking

    Er bestaan grote cultuurverschillen, ook dat heeft geleid tot mislukking. Investeer in het scheppen van een persoonlijke band. Zorg dat je multireligieus denkt en handelt; Gastvrijheid hier is anders dan in Indonesië.

    Wat ik op basis van mijn ervaring toevoeg. Eten heeft een andere betekenis dan in Nederland.

    Het gevolg is dat de export naar Indonesië beperkt is tot slechts 800 miljoen.

TitanE is er in geslaagd de verschillen te overbruggen. Door onze partners op de Molukken worden wij voor 75% gezien als Moluks en nog voor 25% als Nederland. 25 jaar geleden was dit andersom.

Feiten en interpretaties

Het merendeel van de aantijgingen zijn meningen en of opinies zonder feitelijke onderbouwingen. Dat blijkt uit de vele e-mails, die bestuursleden hebben ontvangen.

1. Van alle zaken die aan de orde zijn gesteld is maar 1 project met leningen gebaseerd op fei Een ander lening is volledig afgehandeld en verantwoord,
2. Alle overige zaken zijn onjuist en verkeerd geadresseerd.

 

1. a. Leningaktie “Revolving containers”

Deze Aktie is op initiatief van Joop Burgerhout tot stand gekomen. In totaal gaat het om en nabij 135.000. Deze leningen zijn voorzien van een overeenkomst. En worden gestort op rekening van TitanE. Dit betekent dat in het voorjaar van 2024 het in de accountrapport wordt verantwoord.

Uit de onderhavige stukken blijkt het volgende:

Het doel is om de eerste zending (container) te garanderen. Hieruit is slechts een marginale winst te verwachten; Uit de opbrengst wordt een tweede en derde container gegarandeerd. Uit deze opbrengsten is de verwachting dat in september 2023, 12% van de leningen kan worden afgelost. In december 2023 of begin 2024

(afhankelijk van klimaatomstandigheden) kan 35% worden afgelost. En de resterende 53% najaar 2024).

Een andere lening (2021-2022) betreft particuliere leningen van 25 deelnemers voor de productie van 25 drogers. Hiervan zijn 16 terug betaald. 9 hebben dit doorgezet als vorm van Revolving. Met hen volgen nog nadere afspraken. Dit is volledig terug te vinden in onze jaarrekening.

In de e-mails die de voorzitter mij is aangereikt blijkt dat (Joop Machiel en Charlotte) dit betwisten, zonder enige onderbouwing en feitenrelaas. Het eerlijke verhaal is dat deze leningen keurig en fatsoenlijk en in overleg met betrokkenen zijn afgehandeld.

1. Crowdfunding Charlotte

De betrokkenheid van Charlotte met de boeren is groot. Geweldige inspanning en creativiteit, waarbij zij ook haar persoonlijke netwerk heeft aangesproken. Dit is niet alleen gewaardeerd maar heeft TitanE ook beroerd. Een geweldige solidariteit met de boeren. Niet alleen met giften, maar ook met haar creatieve verkoop van zelf ontworpen producten. Zij heeft leningen verstrekt van om en nabij 16.000 eur. Exacte bedrag heb ik niet kunnen traceren omdat dit geen leningen zijn die aan TitanE zijn verleend.

Centrale vraag bij dit onderzoek is aan wie zijn deze leningen dan verstrekt. Voor zover dit uit de stukken en overeenkomsten blijkt is dat verleend aan de organisatie (rechtspersoon) op Ambon. Met hen is een overeenkomst aangegaan. Dit wordt ook bevestigd met overeenkomsten met de deelnemers.

TitanE heeft hier geen formele en financiële betrokkenheid bij gehad. Wat duidelijk is dat sprake is van interpretaties op basis van emotie. Het betreft een partner van TitanE dus is TitanE hiervoor verantwoordelijk. Wel begrijpelijk maar onterecht. Ik verwijs hier voor naar de medefinancieringsorganisaties, zoals Oxfam Novib, Cordaid, Hivos, Giro 555. Zij zijn niet verantwoordelijk voor giften en leningen aan hun partnerorganisaties.

Een andere rol van TitanE om giften en leningen aan haar (ex)-partners op Ambon is die van ‘het doorsluizen’. Dit betekent dat zij faciliteert middels het beschikbaar stellen van haar bancaire rol. Dit wordt ingeboekt als een kruispost. En niet als lening aan TitanE.

Uit gesprekken met bestuursleden en informanten op de Molukken is gebleken dat wel sprake is van enige morele verantwoordelijk.

Volgens het bestuur is dan ook regelmatig actie ondernomen richting de desbetreffende organisatie op Ambon en niet zonder gevolg.

Zo is de samenwerking met de desbetreffende directeur opgezegd.

Ook wordt vermeld dat TitanE eigendom of voor een deel eigenaar is van Kamboti Ewang. Ook dit is niet juist en berust wederom op een misinterpretatie. Volgens Indonesische recht mogen Nederlandse (buitenlandse stichtingen) geen aandeelhouder zijn van Indonesische bedrijven.

Bovendien (geldt ook in Nederland) zijn aandeelhouders niet verantwoordelijk en niet aansprakelijk. Ik hoef maar te verwijzen naar de duizenden aandeelhouders van Shell, ING etc.

1. Pacific Spizes

Ook hierover kan ik kort zijn. Pacific Spizes is partner van TitanE. Zij was bereid specerijen te importeren. Had alle belang dat de kwaliteit goed is en heeft (zoals meerdere Nederlandse bedrijven) geïnvesteerd in de producent. Het zou gaan om een bedrag van tussen de 75.000 en 83.000 euro. TitanE is wel betrokken als samenwerkingspartner, maar niet bij de besteding, laat staan in ontvangst nemen van deze middelen. Het is een zakelijke aangelegenheid tussen PS en Kamboti. Ook hier is de conclusie, TitanE heeft geen leningen ontvangen en is ook partij bij het aangaan van de overeenkomsten tussen PS en Kamboti.

1. Rabobank

Ook bij deze aantijging is sprake van onzorgvuldigheid. Er is geen relatie met de Rabobank. Wel is TitanE rekeninghouder bij de Rabobank.

Uit dit onderzoek is gebleken dat men kennelijk de Stichting Rabobank Foundation bedoeld. Weliswaar is er een duidelijke relatie met de Rabobank. Maar de Foundation opereert onafhankelijk en financiert sociale, ecologische en economische projecten in ontwikkelingslanden.

In de landen waar zij actief zijn beschikken zij over een eigen apparaat, die zelf en eigenstandig besluiten nemen.

TitanE onderhoudt ook contacten met de Foundation geeft advies en verricht lobby activiteiten. Maar op geen enkele manier partij bij financiële overeenkomsten. Sterker de foundation verstrekt geen leningen en of kredieten aan Nederlandse stichting voor projecten in ontwikkelingslanden. Zij doen dit met bedrijven al daar. TitanE heeft juist de Rabobank Foundation ondersteunt bij dit conflict. Zo heeft zij een accountant in Jakarta ingeschakeld. Een rapport tot volle tevredenheid gedeeld. TitanE heeft op basis van het rapport hun medewerking aan de directie van KPM opgezegd.3. Conclusie. TitanE is geen partij bij de leningen van Rabobank Foundation en Kamboti. Het is dan ook buitenproportioneel en volstrekt onzinnig om TitanE hiermee te belasten en te beschuldigen.

1. Losse zaken

Ook zijn er zaken die gekwalificeerd kunnen worden als giften. Zo ontvangt TitanE maandelijks dan wel incidenteel giften. Zo is bekend dat ook giften voorkomend uit verjaardagactiviteiten worden neergezet als zogenaamde leningen.

Al deze vormen van inkomsten worden vermeld en verantwoord in het jaarverslag en accountant verslag.

Wie heeft recht op informatie?

TitanE is een algemeen nut beogende instelling. Hierin is geregeld hoe en op welke wijze de belastingbetaler recht heeft op inzage in de besteding van de giften.

1. Eindconclusie

Geen enkele beschuldiging is gebaseerd op feiten.

Voorde bestaande leningen zijn overeenkomsten afgesloten. Deze zijn nog niet afgerond omdat de aflossingen in de toekomst liggen.

Dus niet relevant voor dit onderzoek.

Sam Pormes

Zwolle, 25 mei 2023