het laatste exemplaar … herinnering aan theo zwetsloot

NOG EEN EXEMPLAAR … HERINNERING AAN THEO ZWETSLOOT

(gepubliceerd in Het Damspel, najaar 2024)

In het huisje van Theo Zwetsloot wemelde het van de bekers, je kon ze overal vinden. Hij werd geboren in 1919 in Noordwijk, ging dammen op zijn twaalfde jaar, werd in 1934 de eerste jeugdkampioen van het Leidse damdistrict en won daarna talloze toernooien in en om Noordwijk. De door hem gewonnen bekers werden gebruikt als asbak, bloemenvaasje, plantenbakje en soms ook als experiment: hoe zien bekers eruit als ze aan elkaar gesoldeerd worden … Hij gaf niets om uiterlijk vertoon. Zijn leven was dammen. Toen hij een jaar of dertig was ging hij zich toeleggen op eindspelcomposities. Wekenlang kon hij zich verdiepen in een bepaald thema. Op zijn damclub wilde hij uitleggen hoe met een gering aantal schijven spectaculaire strategieën gingen leven. De schijven moeten samenwerken, zei hij, maar weinigen snapten dat. Er werd gepubliceerd in Het Damspel. Hij won een prestigieuze prijs voor de beste eindspelcompositie, uitgeschreven door het Russische blad Sjaski, en toen een journalist hem daarover ging interviewen ging Theo ouwehoeren over de slechte jury. Niet hij, maar een ander had de prijs verdiend … om de journalist die nog nooit gedamd had aan de hand van een bord met schijfjes anderhalf uur te vervelen met een uitleg over hoe goed de ander was.
Ik opperde het idee om zijn eindspelen te bundelen, en daar zag hij wel wat in. Maar na een paar maanden vertelde hij me dat zijn zuster bij het opruimen alle schoendozen met papiertjes had weggegooid. De ingrediënten voor een manuscript waren voorgoed verdwenen,
      Theo verhuisde en kwam te wonen in een klein huisje midden in de bossen. De eindspelen werden vervangen door openingscombinaties. Hij verzamelde ze, vond honderden nieuwe slagzetten en onderhand maakte hij damlimericks en tekeningen van damborden en – schijven. Hij genoot van iedere nieuwe vondst en kwam dan met zijn fiets naar Katwijk om die te laten zien. Hij zag geen bord met 20×20 schijven, maar vooral vergezichten. Deze 40 schijven gaan zo avonturen met elkaar beleven, zo zag hij het.

En toen kwam een cruciale middag. Nelleke en ik kwamen langs, we brachten eten, en Theo zat in het bos met wat brood in zijn hand. Er zaten vogeltjes om hem heen. Hij kende ze en hij sprak lieve woordjes. Ze aten uit zijn handen. Je moet een met hen worden en dan kom je in hun wereld, was zijn wijsheid, en hij vertelde over vogels in verre gebieden. Hij was nooit buiten Noordwijk en omstreken geweest, maar hij fantaseerde een wereld van verre reizen.
De prachtige Theo Zwetsloot, overleed in 2002. Eenzaam en door weinig mensen begrepen. Hij sprak met de kleine schijfjes in het eindspel, een worden met de vogeltjes. Dan komen mooie dingen tot stand. En hij fantaseerde de wereld in avonturen aan de hand van 40 schijven en een bord.
Het manuscript van de openingen is vlak voor zijn overlijden gereed gekomen. Er is nog een exemplaar, er wordt gewerkt aan een tweede druk.

Zwetsloot, Th.: Groot Openingen Boek, openingscombinaties en andere standen in 20×20 standen. Noordwijk, 2001. 250 pagina’s Prijs: nog te bepalen.